Çocuklukta kazanılan en önemli alışkanlıklardan biri de beslenme alışkanlıklarıdır bu konu ebeveynlerin çocukları ile ilgili en çok kaygı duydukları konulardan biridir. Düzensiz yemek yeme alışkanlığı, çocuğun fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimini olumsuz etkileyeceğinden ailenin bu konuda ki tedirginliği çok da haksız değildir.Çocuğun sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi dengeli beslenmesi ile doğrudan ilişkili olduğundan beslenme alışkanlıklarının doğru kazandırılması önemlidir.
Beslenme alışkanlıklarını kazandırırken çocuğun kafasının karışmaması gerekir;sınırlar net olarak çizilmeli,kararlı ancak anlayışlı bir yaklaşım benimsenmelidir. Esneklik kurallarda değil, yemeğin çeşidinde olmalı,çocuğun seçimlerine saygı gösterilmelidir.
Bazı çocuklar beslenmeyi dikkat çekmek için kullanabilirler. Ebeveynin aşırı hassasiyetini gören çocuk bunu zaman içinde tüm isteklerini yaptırabilmesi konusunda da kullanmayı dener, ailenin bu konudaki kaygısının çocuğa hissettirilmemesi gerekir;çocuğun yememek için direnmesi, kusması,ağzında tutması,ebeveynin bu tür kaygılarına karşı çocuğun koz olarak kullandığı tepkilerdir.
Bastırılmış duygular,korkular, kaygılar ve istekler çocuğun ilerki yaşlarında davranış ve tutumların belirleyicisi olacaktır. Özellikle ilk iki yıl bilinçaltına itilen duygular çok önemlidir. Çocuk eğer yemek yeme konusunda zorlanmış ise ilerde iştahsız ve yemek seçen bir kişilik geliştirebileceği gibi tam tersi yememesi konusunda sürekli uyarıldığında da obeziteye yatkınlık gösterebilecektir.
Beslenme alışkanlıklarını kazandırırken bebeklik çağının da göz önünde bulundurulması gerekir. Anne babaların çocukların istediği ve ihtiyaç duyduğu ilgiyi ve sevgiyi zamanında yeterince gösterememesi okul öncesi dönemde çocuklarda ortaya çıkan yeme problemlerinin sebeplerinden olabilir. Yeni doğan bebeğe annenin sıkıntı ve kızgınlıkla meme vermesi, beslerken azarlaması, çocuğa uzak olması, sevgi göstermemesi, aşırı bakım endişesi gibi basit görülebilen davranışlar beslenme sorunlarının kaynağı olabilir. Çocuk ne sevgiyle fazla şımartılmalı, ne de sevgisiz bırakılmalıdır.
Çocuklara beslenme alışkanlığı kazandırırken şu hususlara dikkat etmek gerekir;
Öncelikle; yemekle ilgili kurallar net olarak çocuğa anlatılmalı ancak çocuğun bunu sıkıntılı bir süreç olarak algılamasına fırsat verilmemelidir ,burada çocukla empati kurmak gerekir;size de zorla bir şey yedirilmeye çalışılsa ne hissederdiniz..bunu düşünerek gereksiz ısrardan kaçınılmalı,çocuğun tercihleri önemsenmelidir.
Yemek yeme alışkanlığı kazandırılırken ceza yerine ödül tercih edilmeli ancak bunda da abartıya kaçılmamalıdır ki çocuk yemeği ilgi aracı olarak kullanmasın.
Dışarıda ilgisini çeken abur cubur yiyeceklerin yerine alternatifler yaratılmalı,çocuğu teşvik edici süprizli yiyecekler hazırlanmalıdır;cipslerin yerine ince kıyılıp,fırınlanmış patates,havuç,kabak vb. sebzeler, hamburgerler yerine evde hazırlanan köftelerle yapılan sandviçler ,çizgi film kahramanlarından esinlenerek hazırlanmış, kurabiye ve keklerle yemek çocuk için çekici hale getirilebilir.
Çocuğa sunulan yiyecekler küçük dilimlenmiş havuç ve salatalık, küçük şekil verilmiş köfteler, sigara böreği ve buna benzer şekilde çocukların kolay tüketeceği şekil ve ölçüde olmalıdır porsiyonlar çocuğun gereksinimlerine ve yaşına uygun olarak hazırlanmalı, gerekenden fazlasını yemesi için zorlanmamalıdır.
Çocuğa yemek istemediği yiyeceklerde ısrardan kaçınılmalı,farklı alternatifler yaratarak yedirilmesi denenmelidir;peynir ve yumurta yemeyen çocuğa omlet yapmak,yoğurdu meyveli hazırlamak olumlu sonuç verebilir. Yiyecek hala reddediliyorsa ısrardan kaçınılmalı,bir süre ara verilip tekrar denenmelidir
Evde çocuğa özel yemek pişirilmemelidir. Anne-baba ne yiyorsa o da aynı yemeği yiyebilmelidir.O bu yemeği yemiyor sevdiğini yapıp yedirelim yaklaşımı yanlıştır.
Yemek konusunda baskı yapmamakla birlikte yemek saatini sınırlandırmak gerekir. Çocuk yemek için ayrılan süre boyunca yemeğini bitirmesi gerektiğini, aksi takdirde sofranın kaldırılacağını bilmelidir. yemeğin bitirilme süresi daha öncesinde çocuğa hatırlatılmalı,yemek süresinin uzaması engellenmelidir.
Sofrada yemek yemeyen çocuklara ara öğün verilmemelidir.Çocuğa yemeğini yememesi halinde bir sonraki öğüne kadar başka yemek verilmemeli,böylece çocuk zamanında yememesi halinde aç kalacağını öğrenmelidir,yemeğinin bıraktığı kısmının telafi edilmesi amacıyla sevdiği diğer şeylerden yemesine izin verilmemelidir. Çocukların yemek sırasında hiç hareket etmeden durmalarını beklemek de haksızlık olur;çocuk yemek yemeyi istemiyorsa ya da yemeğini bitirdiyse masadan kalkmasına izin verilmelidir,
Çocuğu yarış içine sokmak ve başka çocuklarla kıyaslamak da yanlıştır.Yeterli yemediği için başka çocuklardan daha zayıf ve güçsüz olduğunu, başka çocukların daha iyi yediğini söylemek, kıskançlık yaratarak yedirmeye çalışmak çocukta olumsuz tepkiye neden olur.
Yemek yerken çocukla pazarlık yapılmamalı,yemesi için ona yalvarılmamalı ya da yediği için sürekli ödüllendirilmemelidir
Yemek için çocuğun keyifli ve huzurlu olduğu,uykusuz olmadığı saatlerin tercih edilmesi de önemlidir.
Çocuğu televizyon karşısında yedirmeye çalışmamak gerekir aksi takdirde çocuk yemeğe değil televizyona odaklanacak ,kazandırılmak istenen davranış ile ilgili amaçtan uzaklaşılmış olacaktır.
Çocuklar anlatılanı değil, gördüğünü taklit ederler,en çok da anne babalarının davranışlarını önemserler. Bu yüzden anne- baba ve bakıcı gibi çocuğun bakımından sorumlu kişilerin kendi beslenme davranışlarına dikkat etmeleri önemlidir, Çocuktan yapmaması istenilen şeylerin ebeveynlerce de yapılmaması gerekir Örneğin; çocuğunuz sizi televizyon karşısında yemeğinizi keyifle yerken görmüşse onu, bu davranışın yanlışlığına inandırmanız kolay olmayacaktır.
Sonuç olarak; beslenme alışkanlıklarını kazandırmaya çocuğun doğumundan itibaren başlanmalı,konulan kurallarda net ve kararlı olunmalı ve en önemlisi bunu çocukla savaşa dönüştürmeden mutlu bir sürece dönüştürmeliyiz. Doğru kazanılmış beslenme alışkanlıkları;kararlı,dengeli, kişilik sahibi, sağlıklı, mutlu çocuklar yetiştirmek için önemli bir adımdır.
Çukurambar AKD Kids